Denker voor Gods aangezicht

De Friese karmeliet Titus Brandsma werd na de Tweede Wereldoorlog vooral bekend als de verzetsheld die was opgekomen voor het vrije woord. Zijn heiligverklaring in 2022 kreeg in de media dan ook volop aandacht. Dat zijn kritische oordeel over het nationaalsocialisme voor en tijdens de bezetting zoveel weerklank vond, laat zien dat hij zich had ontwikkeld tot een publieke intellectueel wiens stem ook buiten de katholieke wereld klonk. Vooral zijn wijsgerige belangstelling voor de mystiek trok tijdens het interbellum de aandacht; in het cultureel-maatschappelijk leven liet hij een heel eigen geluid horen.
Deze intellectuele biografie van Titus Brandsma werpt een verrassend licht op een bredere stroom die de cultuur van die dagen bepaalde: een fascinatie voor mystiek en mysticisme die ook het artistieke en politieke denken kenmerkte. Met zijn door Teresa van Ávila geïnspireerde karmelitaanse achtergrond nam Brandsma bovendien een onverwachte positie in ten opzichte van de katholieke vernieuwing en haar worsteling met de moderne cultuur.
Inigo Bocken (1968) is wetenschappelijk medewerker aan het Titus Brandsma Instituut te Nijmegen, hoog- leraar mystieke theologie aan de K U Leuven en universitair hoofddocent religie- en cultuurtheorie aan de Faculteit Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen van de Radboud Universiteit te Nijmegen.